ความสำคัญของพื้นที่ชุ่มน้ำต่อการจัดหาน้ำจืดโลก
วันที่ 2 กุมภาพันธ์ ของทุกปี เป็นวันพื้นที่ชุ่มน้ำโลก (World Wetlands Day) ซึ่งจัดขึ้นเพื่อเฉลิมฉลองและรำลึกถึงวันที่มีการลงนามอนุสัญญาว่าด้วยพื้นที่ชุ่มน้ำที่มีความสำคัญระหว่างประเทศ หรืออนุสัญญาแรมซาร์ (Ramsar Convention) ณ เมืองแรมซาร์ ประเทศอิหร่าน ในวันที่ 2 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2514 โลกกำลังประสบกับภาวะวิกฤติด้านน้ำจืด ซึ่งคุกคามคุณภาพชีวิตของประชากรโลก เนื่องจากน้ำจืดถูกนำมาใช้เกินกว่าที่ธรรมชาติจะผลิตได้ทัน และพื้นที่ชุ่มน้ำซึ่งเป็นระบบนิเวศน้ำจืดและสิ่งมีชีวิตทุกชนิดต้องพึ่งพิงกำลังถูกทำลายลง การรณรงค์ในปี 2564 จึงมุ้งเน้นความสำคัญของพื้นที่ชุ่มน้ำต่อคุณภาพและปริมาณของน้ำจืดของโลก เนื่องจากน้ำและพื้นที่ชุ่มน้ำมีความเชื่อมโยงเกี่ยวพันกันอย่างแยกไม่ออก ซึ่งจำเป็นต่อการดำรงชีวิต ความเป็นอยู่ และสุขอนามัยของโลกและประชากร
บทบาทของพื้นที่ชุ่มน้ำ
พื้นที่ชุ่มน้ำ ทั้งที่เป็นแหล่งน้ำจืดและน้ำเค็ม ช่วยค้ำจุนธรรมชาติและมนุษยชาติ รวมถึงสนับสนุนการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม โดยการให้บริการที่หลากหลาย ประกอบด้วย
1. เป็นแหล่งเก็บกักและผลิตน้ำสะอาด
2. เป็นแหล่งผลิตอาหาร
- เกษตรกรรมเป็นภาคการผลิตอาหารที่กำลังเติบโตสูงสุด รวมถึงประมงน้ำจืดซึ่งสามารถผลิตปลาได้ถึง 12 ล้านตัน ในปี 2561
- ในแต่ละปี นาข้าวสามารถเลี้ยงประชากรโลกได้ถึง 3,500 ล้านคน
3. หนุนเศรษฐกิจโลก
- พื้นที่ชุ่มน้ำซึ่งเป็นระบบนิเวศที่มีมูลค่ามากที่สุด ให้การบริการเป็นมูลค่าถึง 1,400 ล้านล้านบาทต่อปี
- ประชากรกว่า 1,000 ล้านคนพึ่งพิงพื้นที่ชุ่มน้ำในการหารายได้
- พื้นที่ชุ่มน้ำเป็นแหล่งผลิตน้ำจืดส่วนใหญ่ของโลก
- พื้นที่ชุ่มน้ำช่วยกรองมลพิษตามธรรมชาติ และให้น้ำสะอาดที่ดื่มได้อย่างปลอดภัย
4. เป็นแหล่งที่อยู่อาศัย
- ร้อยละ 40 ของสายพันธุ์ของโลกอาศัยอยู่และขยายพันธุ์ในพื้นที่ชุ่มน้ำในแต่ละปี ปลาสายพันธุ์ใหม่ราว 200 ชนิด ถูกค้นพบในพื้นที่ชุ่มน้ำที่เป็นน้ำจืด
- แนวปะการังเป็นที่อยู่อาศัยของสายพันธุ์ต่างๆ ถึงร้อยละ 25
5. ให้ความปลอดภัย
- พื้นที่ชุ่มน้ำทำหน้าที่ป้องกันน้ำท่วมและพายุฝน ซึ่งพื้นที่แต่ละไร่สามารถดูดซับน้ำท่วมได้ถึง 2.5 ล้านลิตร
- พื้นที่ชุ่มน้ำช่วยควบคุมสภาพภูมิอากาศ โดยป่าพรุสามารถเก็บกักคาร์บอนได้เป็นสองเท่าของป่าไม้โลก หนองน้ำเค็ม ป่าโกงกาง และแหล่งหญ้าทะเลก็ช่วยยึดเกาะคาร์บอนได้ปริมาณมหาศาล
แนวทางในการแก้ไขปัญหาการขาดแคลนน้ำสำหรับมนุษย์และธรรมชาติ ได้แก่
- หยุดทำลายและเริ่มฟื้นฟูพื้นที่ชุ่มน้ำ
- ไม่สร้างเขื่อนกั้นแม่น้ำหรือสูบน้ำใต้ดินมากเกินขอบเขต
- จัดการกับมลภาวะและทำความสะอาดแหล่งน้ำจืด
- เพิ่มประสิทธิภาพการใช้น้ำ และใช้ประโยชน์พื้นที่ชุ่มน้ำอย่างชาญฉลาด
- บูรณาการน้ำและพื้นที่ชุ่มน้ำไว้ในแผนพัฒนาและการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติ