โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริลำดับแรก
ในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร
โครงการเพื่อการพัฒนาแหล่งน้ำในพื้นที่ ต.ยางหัก อ.ปากท่อ จ.ราชบุรี
“น้ำ” คือปัจจัยสำคัญที่สุดของการทำเกษตรกรรม เป็นอาชีพหลักของคนไทยในทุกภาคของประเทศ ด้วยเหตุนี้เอง โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริหลายโครงการที่มีอยู่ทั่วประเทศ ส่วนใหญ่จึงเป็นโครงการเพื่อการพัฒนาแหล่งน้ำเพื่อสร้างโอกาสและอาชีพให้กับประชาชนทุกหมู่เหล่า รวมไปถึงการพัฒนาอ่างเก็บน้ำอันเนื่องมากจากพระราชดำริของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร ในพื้นที่ ต.ยางหัก อ.ปากท่อ จ.ราชบุรี ที่ได้ริเริ่มมาตั้งแต่ครั้งที่พระองค์ยังทรงดํารงพระอิสริยยศ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมงกุฎราชกุมาร
โครงการเพื่อการพัฒนาแหล่งน้ำในพื้นที่ ต.ยางหัก อ.ปากท่อ จ.ราชบุรี เป็นโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริพื้นที่แรกในพื้นที่ภาคกลาง และเป็นโครงการลำดับแรกจากหลายโครงการทั่วประเทศ ที่ได้รับพระมหากรุณาธิคุณจากสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมงกุฎราชกุมาร พระองค์พระราชทานโครงการพัฒนาแหล่งน้ำด้วยการก่อสร้างอ่างเก็บน้ำ 6 แห่ง ใน ต.ยางหัก อ.ปากท่อ จ.ราชบุรี เพื่อกักเก็บน้ำที่ไหลลงมาจากเทือกเขาตะนาวศรี ให้ประชาชนในพื้นที่ใช้เพื่อการเกษตรและอุปโภคบริโภคได้ตลอดปี
อ่างเก็บน้ำทั้ง 6 แห่ง ประกอบด้วย อ่างเก็บน้ำห้วยพุกรูด อ่างเก็บน้ำบ้านไทยประจัน อ่างเก็บน้ำเขาหัวแดง อ่างเก็บน้ำหินสีตอนบน อ่างเก็บน้ำบ้านพุกรูด และอ่างเก็บน้ำบ้านโป่งพรหม มีปริมาณน้ำกักเก็บรวมกันถึง 3,278,030 ลูกบาศก์เมตร (ลบ.ม.) รองรับพื้นที่เกษตร 7,300 ไร่ ซึ่งปี พ.ศ. 2542 ได้ดำเนินการแล้วเสร็จไปแล้ว 5 แห่ง เป็นแหล่งน้ำสนับสนุนพื้นที่เพาะปลูกไปแล้วกว่า 6,000 ไร่ ช่วยส่งเสริมอาชีพเกษตรกรรม สร้างฐานะ รายได้ รวมไปถึงคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นของประชาชนในพื้นที่
โดยในปี พ.ศ. 2562 กรมชลประทานได้รับสนองพระราชดำริก่อสร้างอ่างเก็บน้ำแห่งที่ 6 ในพื้นที่ ต.ยางหัก
ที่บ้านโปร่งพรหม เป็นอ่างขนาดความจุ 1,064,000 ลบ.ม. สนับสนุนพื้นที่เพาะปลูกประมาณ 1,700 ไร่ และสนับสนุนน้ำอุปโภคบริโภค 200 ครัวเรือน ซึ่งเมื่อแล้วเสร็จจะเป็นการสนองพระราชดำริ ที่ทรงให้ก่อสร้างอ่างเก็บน้ำครบทั้ง 6 แห่ง นับแต่ริเริ่มโครงการเมื่อ 30 ปีที่แล้ว กระทั่งปัจจุบันอ่างเก็บน้ำที่ก่อสร้างเสร็จทั้ง 5 แห่ง ได้พลิกผืนดินของ ต.ยางหัก จากพื้นที่แห้งแล้งในฤดูแล้ง กลายเป็นพื้นที่ที่สามารถปลูกพืชผัก ผลไม้ ได้ตลอดทั้งปี สร้างงานสร้างอาชีพ ดึงผู้คนที่เคยอพยพออกไปหางานทำในเมืองใหญ่ กลับมาทำไร่ทำสวนในบ้านเกิด
โดยความเป็นมาของโครงการ (ข้อมูลจาก นายสุชาติ กาญจนวิลัย ผู้อำนวยการโครงการชลประทานราชบุรี) สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ เมื่อครั้งดำรงพระอิสริยยศ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมงกุฎราชกุมาร ได้เสด็จพระราชดำเนินทรงเยี่ยมราษฎรและทอดพระเนตรพื้นที่บริเวณอุทยานเฉลิมพระเกียรติไทประจัน บ้านไทยประจัน ต.ยางหัก อ.ปากท่อ จ.ราชบุรี และโครงการป่าสิริกิติ์ บ้านห้วยม่วง ต.ตะนาวศรี อ.สวนผึ้ง จ.ราชบุรี ณ บ้านไทประจัน เมื่อวันที่ 10 เม.ย. 2534 พระองค์ได้พระราชทานพระราชดำริให้กรมชลประทานพิจารณาโครงการ และก่อสร้างแหล่งน้ำช่วยเหลือการเพาะปลูก และการอุปโภค-บริโภค ตามที่ราษฎรได้กราบบังคมทูลพระกรุณาขอพระราชทาน
ต่อมา สำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (กปร.) กรมชลประทาน และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ได้ร่วมกันดำเนินงานสนองพระราชดำริ โดยการพิจารณาก่อสร้างอ่างเก็บน้ำ ในพื้นที่ ต.ยางหัก อ.ปากท่อ จ.ราชบุรี จำนวน 5 แห่ง ได้แก่ อ่างเก็บน้ำบ้านพุกรูดอันเนื่องมาจากพระราชดำริ อ่างเก็บน้ำห้วยพุกรูดอันเนื่องมาจากพระราชดำริ อ่างเก็บน้ำเขาหัวแดงอันเนื่องมาจากพระราชดำริ อ่างเก็บน้ำบ้านไทยประจันอันเนื่องมาจากพระราชดำริ และอ่างเก็บน้ำหินสีตอนบนอันเนื่องมาจากพระราชดำริ
ปัจจุบัน อ่างเก็บน้ำทั้ง 5 แห่ง มีสภาพสมบูรณ์ สามารถช่วยเหลือราษฎรได้อย่างทั่วถึง โดยอ่างเก็บน้ำแต่ละแห่งจะมีกลุ่มผู้ใช้น้ำที่ช่วยกันดูแลรักษาสภาพพื้นที่อ่างเก็บน้ำและระบบส่งน้ำร่วมกับโครงการชลประทานราชบุรี และมีการประชุมกลุ่มเพื่อร่วมกันวางแผนการบริหารจัดการน้ำในช่วงก่อนและหลังฤดูเพาะปลูก ทำให้ประชาชนในพื้นที่มีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น จากพื้นที่น้ำเข้าไม่ถึง ตอนนี้มีระบบท่อส่งน้ำที่กรมชลประทานทำให้ ต่อไปถึงที่ดอน เมื่อมีแหล่งน้ำอุดมสมบูรณ์ ชาวบ้านก็ขยันทำกิน เพาะปลูกได้ตลอดทั้งปี มีเงินส่งลูกเรียนจบปริญญา หลายบ้านมีรถขับ มีแหล่งงานเกิดขึ้นมากมายที่นี่ สิ่งเหล่านี้คือตัวชี้วัดว่า ชุมชนมีชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นอย่างเห็นได้ชัด
ทั้งหมดนี้คือน้ำพระทัยของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร ที่ทรงมีต่อพสกนิกรในพื้นที่ ต.ยางหัก อ.ปากท่อ จ.ราชบุรี ตั้งแต่ครั้งที่พระองค์ยังทรงดํารงพระอิสริยยศ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมงกุฎราชกุมาร ผ่านโครงการอันเนื่องมากจากพระราชดำริ โครงการเพื่อการพัฒนาแหล่งน้ำ ส่งผลทำให้ความเป็นอยู่ของชาวบ้านในพื้นที่มีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นจวบจนมาถึงปัจจุบัน
ที่มา :
- 1. โพสต์ทูเดย์ https://www.posttoday.com/social/general/587100
- นิทรรศการออนไลน์ น้ำ..โครงการพระราชดำริรัชกาลที่ 10 https://library.stou.ac.th/odi/online/exhibition-kongkan/index.html
- สำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (สำนักงาน กปร.) http://km.rdpb.go.th/Project/View/6184
